İçeriğe atla

Cilt kanseri

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Cilt kanseri
Bazal hücreli cilt kanseri. İnci görünümüne ve telanjiektazi'ye dikkat edin.
UzmanlıkOnkoloji ve dermatoloji
BelirtilerBazal hücreli: üzerinde küçük kan damarı veya ülserasyon bulunan parlak olabilen ağrısız kabarık deri alanı.[1]
Skuamöz hücreli: üstü pullu sert yumru[2]
Melanom: boyutu, şekli, rengi değişen veya düzensiz kenarları olan ben.[3]
TiplerBazal hücreli karsinom (BCC), Skuamöz hücreli cilt kanseri (SCC), melanom[1]
NedenleriGüneşten Ultraviyole veya Solaryum[4]
Risk faktörüAçık ten, zayıf bağışıklık fonksiyonu[1][5]
TanıBiyopsi[3]
KorunmaUltraviyole radyasyona maruz kalmanın azaltılması, güneş kremi[6][7]
TedaviCerrahi, radyasyon tedavisi, florourasil[1]
Sıklık5.6 milyon (2015)[8]
Ölüm111,700 (2015)[9]

Cilt kanseri, deriden kaynaklanan kanserdir. Vücudun diğer kısımlarını istila etme veya yayılma yeteneğine sahip anormal hücrelerin türemesinden kaynaklanırlar.[10] Bazal hücreli karsinom, Skuamöz hücreli karsinom ve melanom olmak üzere üç ana cilt kanseri türü vardır.[11] İlk ikisi, daha az yaygın olan bir dizi cilt kanseri ile birlikte melanom dışı cilt kanseri olarak bilinir.[12][13] Bazal hücreli kanser yavaş büyür ve etrafındaki dokuya zarar verebilir ancak uzak bölgelere yayılma veya ölümle sonuçlanma olasılığı düşüktür.[12] Genellikle üzerinde küçük kan damarları bulunan parlak, ağrısız, kabarık bir cilt alanı olarak görülür veya ülserli kabarık bir alan olarak ortaya çıkabilir.[11] Skuamöz hücreli cilt kanserinin yayılma olasılığı daha yüksektir.[12] Genellikle üstü pullu sert bir yumru olarak ortaya çıkar ancak ülser de oluşturabilir.[14] Melanomlar en agresif olanlardır. Belirtileri arasında boyutu, şekli, rengi değişen, düzensiz kenarları olan, birden fazla renge sahip, kaşıntılı veya kanayan bir ben yer alır.[15]

Vakaların %90'ından fazlası güneşten gelen ultraviyole radyasyona maruz kalmaktan kaynaklanmaktadır.[4] Bu maruziyet, üç ana cilt kanseri türünün de riskini artırmaktadır.[4] Ozon tabakasının kısmen incelmesi nedeniyle maruziyet artmıştır.[5][16] Solaryum bir diğer yaygın ultraviyole radyasyon kaynağıdır.[17] Melanomlar ve bazal hücreli kanserler için, çocukluk döneminde maruziyet özellikle zararlıdır.[18] Skuamöz hücreli deri kanserleri için, ne zaman meydana geldiğine bakılmaksızın toplam maruziyet daha önemlidir.[17] Melanomların %20 ila %30'u benlerden türer.[18] Daha açık tenli kişiler, ilaçlar veya HIV/AIDS gibi nedenlerle bağışıklık sistemi zayıf olanlar gibi daha yüksek risk altındadır.[11][12][12][19] Teşhis biyopsi ile yapılır.[15]

Ultraviyole radyasyona maruz kalmanın azaltılması ve güneş kremi kullanımı, melanom ve skuamöz hücreli cilt kanserinin önlenmesinde etkili yöntemler olarak görünmektedir.[18][20] Güneş kreminin bazal hücreli kanser riskini etkileyip etkilemediği net değildir.[20] Melanom dışı cilt kanseri genellikle tedavi edilebilir.[12] Tedavi genellikle cerrahi olarak çıkarılmasıdır, ancak daha az yaygın olarak radyoterapi veya florourasil gibi topikal ilaçları içerebilir.[11] Melanom tedavisi cerrahi, kemoterapi, radyoterapi ve hedefe yönelik tedavinin bir kombinasyonunu içerebilir.[15] Hastalığı vücudun diğer bölgelerine yayılmış olan kişilerde yaşam kalitesini artırmak için palyatif bakım kullanılabilir.[15] Melanom, kanserler arasında en yüksek hayatta kalma oranlarından birine sahiptir; Birleşik Krallık'ta insanların %86'sından fazlası ve Amerika Birleşik Devletleri'nde %90'ından fazlası 5 yıldan fazla hayatta kalmaktadır.[21][22]

Sınıflandırma

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bazal hücreli cilt kanseri (bazal hücreli karsinom), skuamöz hücreli cilt kanseri (skuamöz hücreli karsinom) ve malign melanom olmak üzere üç ana cilt kanseri türü vardır.

Kanser Açıklama Görsel
Bazal hücreli karsinom İncimsi yarı saydamlıktan et rengine, yüzeydeki küçük kan damarlarına ve bazen karakteristik olabilen ülserasyona dikkat edin.
Skuamöz hücreli karsinom Genellikle kırmızı, kabuklu veya pullu bir yama veya yumru olarak ortaya çıkar. Genellikle çok hızlı büyüyen bir tümördür.
Melanom Bunlar genellikle şekil veya pigment dağılımı açısından asimetriktir, düzensiz bir sınıra, renk varyasyonuna sahiptir ve genellikle 6 mm'den daha büyük çaptadır.[23]

Belirtiler ve semptomlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Çeşitli cilt kanseri belirtileri vardır. Bunlar arasında ciltte iyileşmeyen değişiklikler, ciltte ülserleşme, cildin renginin değişmesi ve mevcut benlerde pürüzlü kenarlar, benin büyümesi, renginin değişmesi, hissetme şekli veya kanaması gibi değişiklikler yer alır. Cilt kanserinin diğer yaygın belirtileri kaşınan veya yanan ağrılı lezyonlar ve daha koyu benekli büyük kahverengimsi lekeler olabilir.[24]

Nedenler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Güneşe maruz kalmaktan kaynaklanan ultraviyole radyasyon, cilt kanserinin birincil çevresel nedenidir.[25][26][27][28]

Patofizyoloji

[değiştir | kaynağı değiştir]

Primer olarak epidermis, skuamöz mukoza veya skuamöz metaplazi alanlarından kaynaklanan malign epitelyal tümör skuamöz hücreli karsinom olarak adlandırılır.[29]

Tanı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tanı biyopsi ve histopatolojik inceleme ile konur.[15]

Önlem

[değiştir | kaynağı değiştir]

Melanom ve skuamöz hücreli karsinomu önlemek için güneş kremi önerilir.[30][31]

Tedavi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tedavi, belirli kanser türüne, kanserin yerine, kişinin yaşına ve kanserin birincil mi yoksa nüksetmiş olup olmamasına bağlıdır.

Öngörü

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bazal hücreli ve skuamöz hücreli karsinomun ölüm oranı %0,3 civarındadır ve ABD'de yılda 2000 kişinin ölümüne neden olmaktadır.

Epidemiyoloji

[değiştir | kaynağı değiştir]

Cilt kanserleri 2010 yılı itibarıyla yılda 80.000 ölüme yol açmaktadır; bunların 49.000'i melanom, 31.000'i ise melanom dışı cilt kanserlerinden kaynaklanmaktadır.[32] Bu sayı 1990 yılında 51.000'di.[33]

Melanom

[değiştir | kaynağı değiştir]

ABD'de 2008 yılında 59.695 kişiye melanom teşhisi konmuş ve 8.623 kişi bu hastalıktan ölmüştür.[34] Avustralya'da her yıl 12.500'den fazla yeni melanom vakası bildirilmekte ve bunların 1.500'den fazlası hastalıktan ölmektedir. Avustralya, dünyada kişi başına düşen melanom insidansının en yüksek olduğu ülkedir.[35]

Melanom olmayan

[değiştir | kaynağı değiştir]

Amerika Birleşik Devletleri'nde her yıl yaklaşık 2.000 kişi bazal veya skuamöz hücreli cilt kanserlerinden ölmektedir. Bu oran son yıllarda düşmüştür. Ölümlerin çoğu yaşlı olan ve kanser yayılana kadar doktora gitmemiş olabilecek kişilerde ve bağışıklık sistemi bozukluğu olan kişilerde görülmektedir.[36]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c d "Skin Cancer Treatment (PDQ®) - National Cancer Institute". web.archive.org. 5 Temmuz 2014. 4 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2022. 
  2. ^ Primary care : the art and science of advanced practice nursing. Third edition. Lynne M. Hektor Dunphy. Philadelphia. 2011. s. 242. ISBN 978-0-8036-2647-8. OCLC 881279321. 
  3. ^ a b "Melanoma Treatment (PDQ®) - National Cancer Institute". web.archive.org. 5 Temmuz 2014. 8 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2022. 
  4. ^ a b c Gallagher, Richard P.; Lee, Tim K.; Bajdik, Chris D.; Borugian, Marilyn (2010). "Ultraviolet radiation". Chronic Diseases and Injuries in Canada (İngilizce). 29 (Supplement 1): 51-68. doi:10.24095/hpcdp.29.S1.04. ISSN 1925-6523. 2 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2022. 
  5. ^ a b Cakir, Burak Ömür; Adamson, Peter; Cingi, Cemal (2012). "Epidemiology and Economic Burden of Nonmelanoma Skin Cancer". Facial Plastic Surgery Clinics of North America (İngilizce). 20 (4): 419-422. doi:10.1016/j.fsc.2012.07.004. 8 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2022. 
  6. ^ World cancer report 2014. Bernard W. Stewart, Chris Wild, International Agency for Research on Cancer, World Health Organization. Lyon, France. 2014. ISBN 978-92-832-0429-9. OCLC 861207319. 8 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2022. 
  7. ^ Jou, Paul C.; Feldman, Ron J.; Tomecki, Kenneth J. (2012). "UV protection and sunscreens: What to tell patients". Cleveland Clinic Journal of Medicine (İngilizce). 79 (6): 427-436. doi:10.3949/ccjm.79a.11110. ISSN 0891-1150. 
  8. ^ Vos T, Allen C, Arora M, Barber RM, Bhutta ZA, Brown A, ve diğerleri. (GBD 2015 Disease Injury Incidence Prevalence Collaborators) (October 2016). "Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 310 diseases and injuries, 1990-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015". Lancet. 388 (10053): 1545-1602. doi:10.1016/S0140-6736(16)31678-6. PMC 5055577 $2. PMID 27733282. 
  9. ^ Wang H, Naghavi M, Allen C, Barber RM, Bhutta ZA, Carter A, ve diğerleri. (GBD 2015 Mortality Causes of Death Collaborators) (October 2016). "Global, regional, and national life expectancy, all-cause mortality, and cause-specific mortality for 249 causes of death, 1980-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015". Lancet. 388 (10053): 1459-1544. doi:10.1016/s0140-6736(16)31012-1. PMC 5388903 $2. PMID 27733281. 
  10. ^ "Defining Cancer". National Cancer Institute. 17 Eylül 2007. 25 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2014. 
  11. ^ a b c d "Skin Cancer Treatment (PDQ®)". NCI. 25 Ekim 2013. 5 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2014. 
  12. ^ a b c d e f Cakir BÖ, Adamson P, Cingi C (November 2012). "Epidemiology and economic burden of nonmelanoma skin cancer". Facial Plastic Surgery Clinics of North America. 20 (4): 419-22. doi:10.1016/j.fsc.2012.07.004. PMID 23084294. 
  13. ^ Marsden J (2008). Rajpar S (Ed.). ABC of skin cancer. Malden, MA: Blackwell Pub. ss. 5-6. ISBN 9781444312508. 29 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  14. ^ Dunphy LM (2011). Primary Care: The Art and Science of Advanced Practice Nursing. F.A. Davis. s. 242. ISBN 9780803626478. 20 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  15. ^ a b c d e "General Information About Melanoma". NCI. 17 Nisan 2014. 5 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2014. 
  16. ^ Maverakis, Emanual; Miyamura, Yoshinori; Bowen, Michael P.; Correa, Genevieve; Ono, Yoko; Goodarzi, Heidi (2010). "Light, including ultraviolet". Journal of Autoimmunity (İngilizce). 34 (3): J247-J257. doi:10.1016/j.jaut.2009.11.011. PMC 2835849 $2. PMID 20018479. 2 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2022. 
  17. ^ a b Gallagher RP, Lee TK, Bajdik CD, Borugian M (2010). "Ultraviolet radiation". Chronic Diseases in Canada. 29 (Suppl 1): 51-68. doi:10.24095/hpcdp.29.S1.04. PMID 21199599. 
  18. ^ a b c World Cancer Report 2014. World Health Organization. 2014. ss. Chapter 5.14. ISBN 978-9283204299. 
  19. ^ Leiter U, Garbe C (2008). "Epidemiology of melanoma and nonmelanoma skin cancer--the role of sunlight". Advances in Experimental Medicine and Biology. 624: 89-103. doi:10.1007/978-0-387-77574-6_8. ISBN 978-0-387-77573-9. PMID 18348450. 
  20. ^ a b Jou PC, Feldman RJ, Tomecki KJ (June 2012). "UV protection and sunscreens: what to tell patients". Cleveland Clinic Journal of Medicine. 79 (6): 427-36. doi:10.3949/ccjm.79a.11110 Özgürce erişilebilir. PMID 22660875. 
  21. ^ "SEER Stat Fact Sheets: Melanoma of the Skin". NCI. 6 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2014. 
  22. ^ "Release: Cancer Survival Rates, Cancer Survival in England, Patients Diagnosed 2005–2009 and Followed up to 2010". Office for National Statistics. 15 Kasım 2011. 17 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2014. 
  23. ^ Swetter SM (30 Ağustos 2010). "Malignant Melanoma". eMedicine Dermatology. 7 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  24. ^ Mayo Clinic (2020). Skin Cancer: Symptoms and Causes. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/skin-cancer/symptoms-causes/syc-20377605 27 Eylül 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  25. ^ Narayanan DL, Saladi RN, Fox JL (September 2010). "Ultraviolet radiation and skin cancer". International Journal of Dermatology. 49 (9): 978-86. doi:10.1111/j.1365-4632.2010.04474.x. PMID 20883261. 
  26. ^ Saladi RN, Persaud AN (January 2005). "The causes of skin cancer: a comprehensive review". Drugs of Today. 41 (1): 37-53. doi:10.1358/dot.2005.41.1.875777. PMID 15753968. 
  27. ^ Gordon R (August 2013). "Skin cancer: an overview of epidemiology and risk factors". Seminars in Oncology Nursing. 29 (3): 160-9. doi:10.1016/j.soncn.2013.06.002. PMID 23958214. 
  28. ^ Mata, Douglas A.; Williams, Erik A.; Sokol, Ethan; Oxnard, Geoffrey R.; Fleischmann, Zoe; Tse, Julie Y.; Decker, Brennan (23 Mart 2022). "Prevalence of UV Mutational Signatures Among Cutaneous Primary Tumors". JAMA Network Open. 5 (3): e223833. doi:10.1001/jamanetworkopen.2022.3833. PMID 35319765. 
  29. ^ "Squamous cell carcinoma (epidermoid carcinoma) – skin". Atlas of Pathology (3.3ölüurl=hayır bas.). Universitatii St., Iasi, Romania. 10 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2007. 
  30. ^ Kanavy HE, Gerstenblith MR (December 2011). "Ultraviolet radiation and melanoma". Seminars in Cutaneous Medicine and Surgery. 30 (4): 222-8. doi:10.1016/j.sder.2011.08.003. PMID 22123420. 
  31. ^ Burnett ME, Wang SQ (April 2011). "Current sunscreen controversies: a critical review". Photodermatology, Photoimmunology & Photomedicine. 27 (2): 58-67. doi:10.1111/j.1600-0781.2011.00557.x Özgürce erişilebilir. PMID 21392107. 
  32. ^ Lozano R, Naghavi M, Foreman K, Lim S, Shibuya K, Aboyans V, ve diğerleri. (December 2012). "Global and regional mortality from 235 causes of death for 20 age groups in 1990 and 2010: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2010" (PDF). Lancet. 380 (9859): 2095-128. doi:10.1016/S0140-6736(12)61728-0. hdl:10536/DRO/DU:30050819. PMID 23245604. 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Eylül 2022. 
  33. ^ Lozano R, Naghavi M, Foreman K, Lim S, Shibuya K, Aboyans V, ve diğerleri. (December 2012). "Global and regional mortality from 235 causes of death for 20 age groups in 1990 and 2010: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2010" (PDF). Lancet. 380 (9859): 2095-128. doi:10.1016/S0140-6736(12)61728-0. hdl:10536/DRO/DU:30050819. PMID 23245604. 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Eylül 2022. 
  34. ^ "CDC - Skin Cancer Statistics". web.archive.org. 8 Eylül 2012. 8 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2022. 
  35. ^ "Melanoma facts and statistics". Melanoma Institute Australia. 18 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2014. 
  36. ^ "Key statistics for basal and squamous cell skin cancers". www.cancer.org. American Cancer Society. 10 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2017. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Sınıflandırma
Dış kaynaklar


"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Cilt_kanseri&oldid=34181160" sayfasından alınmıştır